DEMI MORE gaat aan de slag met de energie-efficiëntie van monumenten

Energie-efficiëntie gevraagd

Wie werkt aan de herbestemming van monumenten stuit vroeg of laat op het energievraagstuk. De hoge energiekost van veel erfgoedcomplexen is in veel gevallen een struikelblok voor om het even welke vorm van exploitatie.

Inga Verhaert, gedeputeerde voor Energie en covoorzitter van Kempens Landschap, pleit vol overtuiging: “Het verduurzamen van het onroerend erfgoedpatrimonium zal voor de monumentensector dé belangrijkste uitdaging worden voor de komende jaren. We moeten vandaag doortastende beslissingen nemen om de toekomst van ons erfgoed veilig te stellen. Ook in het kader van het plan Europa 2020 - dat de ambitie heeft om tegen 2020 onze CO2-uitstoot minstens 20 % te doen dalen – kan de monumentensector niet achterblijven en moeten we inzetten op meer energie-efficiëntie en het gebruik van hernieuwbare energie.”

Dat vergt echter een zeer specifieke aanpak. De technieken die in de gewone woningbouw gangbaar zijn, kunnen niet zomaar getransfereerd worden naar dit type gebouwen. Vlaanderen en Nederland kampen wat dat betreft met dezelfde problematiek. Het is dan ook evident dat we over de grens de handen in elkaar slaan, samen innovatieve technieken en energiebesparende maatregelen uittesten en ervaringen uitwisselen.

DEMI MORE bundelt de krachten van zeven partners: Kempens Landschap, provincie Noord-Brabant, Autonoom Gemeentebedrijf Essen, gemeente Edegem, vzw Roosendael, Nederlandse Provincie van de Orde der Minderbroeders en Coöperatie Esbeek U.A.

Try-out innovatieve technieken

In de provincie Antwerpen spelen het rangeerstation in Essen, Hof ter Linden in Edegem en domein Roosendael in Sint-Katelijne-Waver de hoofdrol. Op elk van deze sites worden een of meerdere innovatieve toepassingen voor het verhogen van energie-efficiëntie en het gebruik van hernieuwbare energie uitgetest.

Zo wordt voor het rangeerstation in Essen onderzocht of gewerkt kan worden met transparante zonnepanelen die ingebed zijn in de bestaande lichtstraat in het dak van de loods. De zonnepanelen vervullen op die manier twee functies: enerzijds fungeren zij als raam zoals in de historische situatie, anderzijds vangen zij een deel van het licht weg en zetten dit om in energie.

Op domein Roosendael in Sint-Katelijne-Waver staan we voor de uitdaging om maatregelen ter verhoging van de energie-efficiënte en het gebruik van hernieuwbare energie te integreren in monumenten die al gerestaureerd zijn en die in een beschermd landschap liggen. Een zeer stringent kader, maar niet onmogelijk: momenteel wordt gedacht aan de toepassing van brandstofcellen, een soort van mini-energiecentrales, en de plaatsing van Smartflowers, een inventieve, ornamentele manier om zonne-energie te capteren.

De koetshuizen van Kasteel Hof ter Linden in Edegem zijn de testcase voor het gebruik van een innoverende gevelisolatie op basis van aerogels, een technologie ontwikkeld in de schoot van de ruimtevaart. Dit isolatiemateriaal kan zeer dun gezet worden en toch een hoge isolatiewaarde garanderen. Dit is belangrijk op gevels zoals die van Hof ter Linden die bepleisterd zijn en geprofileerd zijn rond de ramen en aan de dakranden.

Aan de hand van deze concrete voorbeelden – en de demonstratieprojecten in de provincie Noord-Brabant - zullen we ook anderen inspireren en over de streep kunnen trekken om eveneens te investeren in duurzame toepassingen.

Norm voor monumenten

Bijkomend speelt DEMI MORE in op een lacune in de BREEAM-certificering. De BREEAM-certificering is in Europa de meest gebruikte systematiek om de duurzaamheid van gebouwen te meten en te beoordelen. Op dit moment bestaat er zo’n norm voor o.a. nieuwbouw, gebiedsontwikkeling, industriële gebouwen. Voor monumenten werd zo’n certificaat nog niet uitgewerkt. Samen met de Dutch Green Building Council en de Building Research Establishment zal de vraag voor een BREEAM-norm voor monumenten in de markt gezet worden en op basis van de eigen inzichten vanuit de verscheidenheid aan demonstratieprojecten en de marktbevraging een incentive gegeven worden tot één, breed gedragen norm voor monumenten in Nederland en Vlaanderen die dan omgezet kan worden tot een gecertificeerde norm.

Financiële plaatje

Binnen het Interreg Vlaanderen-Nederland programma mogen projectpartners rekenen op een financiële ondersteuning van 50% in de gemaakte kosten. Peter Bellens, gedeputeerde voor Europese samenwerking en covoorzitter van Kempens Landschap, verduidelijkt: “Interreg Vlaanderen-Nederland investeert de komende 3 jaar bijna 2 miljoen euro in DEMI MORE. De provincie Antwerpen doet daar nog eens 310.000 euro bovenop! Dat engagement toont het grote belang van dit project aan. We kijken dan ook met veel belangstelling uit naar de eerste resultaten van DEMI MORE.”