Vlaams-Nederlands partnerschap zet Brabants kastelentoerisme op de kaart
Interreg Vlaanderen-Nederland heeft de subsidieaanvraag voor het project “Brabantse Kastelen: BTW XTRA” goedgekeurd. Doelstelling van dit grensoverschrijdende project is het kastelentoerisme in de regio van het historische Brabant duurzaam te versterken en op te waarderen. Zes partners uit de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Noord-Brabant slaan daarvoor de handen in elkaar. Samen ontvangen ze een subsidie van 1.846.877,21 euro.
Wie kastelentoerisme zegt, denkt bijna automatisch aan de Loirestreek in Frankrijk. Maar wist je dat de historische regio Brabant ook een groot aantal kastelen per km² heeft? Die rijkdom is helaas nog te weinig gekend. Nu meer van die kasteeldomeinen en landgoederen in publieke handen komen, geven ze stilaan hun geheimen prijs. “Dat biedt kansen voor de regio”, zo stelt Jan De Haes, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en covoorzitter van Stichting Kempens Landschap: “Steeds meer mensen keren het massatoerisme de rug toe. Zeker in de drukbevolkte provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Noord-Brabant leeft er een hoge behoefte aan onthaasting. Mensen trekken zich graag terug in het groen en gaan daarbij steeds vaker op zoek naar verborgen parels, weg van de platgetreden paden. Sinds de corona-epidemie doen we dat liefst ook dicht bij huis.”
Kasteel met potentieel
Met het project “Brabantse Kastelen” spelen we op die behoefte in. Peter De Wilde, CEO ad interim van Toerisme Vlaanderen, vertelt: “Kastelen zijn iconische plekken die tot de verbeelding spreken. Dankzij hun rijke geschiedenis hebben ze een hoog bezoekerspotentieel. Hun uitstraling en ligging in het groene buitengebied maakt die plekken bovendien tot ideale toeristische vrijplaatsen. Momenteel is het aanbod aan erfgoedtrekpleisters in onze regio nog onvoldoende ontwikkeld. Daar brengt ons project verandering in.”
“Met de financiële steun van Interreg Vlaanderen-Nederland zullen we het erfgoedtoerisme in de regio van het historische Brabant duurzaam versterken en opwaarderen”, aldus Kathleen Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en covoorzitter van Stichting Kempens Landschap. “Dat doen we aan de hand van drie pijlers. Enerzijds vergroten we het aanbod van erfgoedtrekpleisters door drie kasteeldomeinen een toeristische modelbestemming te geven. Zo bieden we concrete alternatieven voor de vele hotspots in de steden die gebukt gaan onder het massatoerisme. Tegelijkertijd inspireren we anderen om hetzelfde te doen. Daartoe richten we een grensoverschrijdend kastelennetwerk op.”
Duurzaam kastelentoerisme
Tom Dehaene, gedeputeerde van de provincie Vlaams-Brabant en voorzitter van ERF (Erfgoedstichting Vlaams-Brabant), vult aan: “Het wordt een netwerk door en voor kasteelbeheerders waarin kennisuitwisseling rond erfgoedbeleving centraal staat. Binnen het netwerk stimuleren we een gerichte kwaliteitsopschaling van het toeristisch-recreatieve aanbod. Zo geven we onze talrijke kastelen en landgoederen een duurzame toekomst. Tenslotte promoten we het aanbod aan erfgoed- en natuurbelevingen op en rond de kastelen van ons grensoverschrijdend netwerk”.
“Op basis van een wetenschappelijk onderbouwde profilering van potentiële erfgoedbezoekers voeren we doelgerichte communicatie –en promotieacties. Die moeten (internationale) bezoekers de weg wijzen naar authentieke kasteelbelevingen in onze regio”, stelt Jolien Vangeel van het onderzoekscentrum Publieke Impact van de Karel de Grote Hogeschool. Joris Hogenboom, directeur Brabants Landschap, concludeert: “We zien dat er grensoverschrijdend vergelijkbare uitdagingen liggen rondom erfgoed. Dit project past dan ook volledig binnen de Interreg-filosofie: door samen te werken over de grenzen heen, willen we sociale en inclusieve groei in de grensregio’s promoten. We zijn heel blij dat we door die subsidie aan Oud Herlaer concreet invulling kunnen gaan geven.”
Sterke partners
Om dit project te realiseren bracht Stichting Kempens Landschap een sterk partnerschap op de been. Dat bestaat uit zusterorganisaties Brabants Landschap - die de kasteelsite Oud Herlaer in Sint-Michielsgestel uitbouwt tot een multifunctioneel museum - en Erfgoedstichting Vlaams-Brabant (ERF) - die de historische rotstuin van het kasteeldomein in Huizingen verder zal opwaarderen. Zelf schuift de Stichting kasteelsite Hof Ter Laken in Heist-op-den-Berg naar voren, waar een erfgoedlogies voor groepen wordt gerealiseerd.
Die drie partijen krijgen versterking van Toerisme Vlaanderen inzake inclusieve erfgoedbeleving en (internationale) promotie van erfgoedtrekpleisters. Het onderzoekscentrum Publieke Impact van Karel de Grote Hogeschool neemt de rol van wetenschappelijke onderzoekspartner op zich. Zij zorgt voor onderbouwde en datagedreven beslissingen bij elke fase van het project. Stichting Vrienden van Brabantse Landgoederen, tot slot, heeft veel ervaring met het bevorderen van onderlinge verbondenheid tussen Brabantse landgoederen. Die zal van pas zal komen bij de uitbouw van het grensoverschrijdend kastelennetwerk.
Officiële startschot
Dat dit partnerschap veel in zijn mars heeft, bewijst het gelopen voortraject. Eind juni 2022 nam het succesvol een eerste horde met de goedkeuring van het projectidee. Het aanmeldingsdossier werd als één van 29 uit een totaal van 103 dossiers weerhouden. Tweede stap was het uitwerken van de aanmelding tot een volwaardig dossier. Door nauw en constructief overleg kon het partnerschap de officiële aanvraag eind november 2022 indienen. Vandaag, op dinsdag 26 september, werd het officiële startschot gegeven in het kasteel Hof van Rameyen te Berlaar. De uitvoering van het project loopt tot augustus 2026.
